03.10.2025 14:04:00
Дата публикации
#KeepItOn коалициясы мен Access Now құқық қорғау ұйымы Ауғанстандағы интернеттің толық өшірілуін айыптап, Талибан билігінен цифрлық байланысты дереу қалпына келтіруді және ерікті бұғаттауларды тоқтатуды талап етті.
Халықаралық IODA мониторинг ұйымының мәліметінше, елде интернет 2025 жылғы 29 қыркүйек күні өшірілген. Бұл оқиға жергілікті БАҚ-тың алдын ала ескертуімен сәйкес келді. Cloudflare Radar деректері бойынша, Ауғанстандағы трафик нөлге дейін түсті, ел толығымен желіден ажыратылды.
Қыркүйек айының басында билік моральға қарсы күрес сылтауымен Кундуз және Бадахшан өңірлерін қоса алғанда 15 провинцияда Wi-Fi қызметін тоқтатқан болатын. Бұл 2021 жылдан бері Талибан билікке келгеннен кейінгі төртінші ірі бұғаттау.
Мәлімдемеде интернетті өшіру тек техникалық шара емес, цензура құралы екені атап өтілген. 2023 жылы билік YouTube арналарына лицензиялау енгізсе, 2024 жылы смартфондарды толықтай тыйым салуға тырысты.
Қазір интернетке тек мемлекеттік мекемелер мен дипломаттар жаңа провайдер арқылы қол жеткізе алады. Қалған азаматтарға арнайы рұқсат қажет, бұл бақылауды күшейтіп, цифрлық теңсіздікті тереңдетеді.
Интернеттің өшірілуі әсіресе әйелдер мен қыздарға ауыр тиді, өйткені онлайн-білім алу олардың жалғыз мүмкіндігі болатын. Мыңдаған студент пен оқытушы виртуалды сыныптардан ажыратылды.
Бұғаттау елдің шығысындағы жойқын жер сілкінісінен кейін гуманитарлық көмекті үйлестіруге де кедергі келтірді. Журналистер ақпаратты тексере алмай отыр, ал құқық қорғаушылар жағдайға уақтылы жауап бере алмайды.
Мәлімдеме авторлары мұндай шаралар экономиканы, білім беруді, гендерлік теңдікті және технологиялық дамуды ұзақ мерзімді зиянға ұшырататынын атап өтті.
Eurasian Digital Foundation және басқа да шамамен 70 ұйым бұл үндеуге қол қойып, халықаралық қауымдастықты бұғаттауды айыптауға және интернет байланысын қалпына келтіруге шақырды.
«40 миллион адамды цифрлық үнсіздікке қалдыруға болмайды», делінген #KeepItOn коалициясының мәлімдемесінде. Ұйым интернеттің барлық түрлерін дереу қалпына келтіріп, бұдан былайғы ерікті өшірулерді тоқтатуды талап етті.
Интернеттегі ақпаратқа қол жеткізу еркіндігі — адамның негізгі құқығы. Ол шамадан тыс шешімдердің құрбанына айналмауы тиіс. Соңғы оқиғалар сенімді әлсіретіп, тұрақсыздықты күшейтетін сәтсіз цифрлық саясаттың мысалына айналды.
Ақпаратқа қолжетімділікті шектеу мәселелерді шешпейді, керісінше ушықтырады. Сондықтан Eurasian Digital Foundation өз бастамасы shutdown.kz арқылы интернеттің өшірілуіне қарсы және әділ цифрлық реттеуді қолдайды. Интернет баршаға ашық әрі қолжетімді болуы керек.
Халықаралық IODA мониторинг ұйымының мәліметінше, елде интернет 2025 жылғы 29 қыркүйек күні өшірілген. Бұл оқиға жергілікті БАҚ-тың алдын ала ескертуімен сәйкес келді. Cloudflare Radar деректері бойынша, Ауғанстандағы трафик нөлге дейін түсті, ел толығымен желіден ажыратылды.
Қыркүйек айының басында билік моральға қарсы күрес сылтауымен Кундуз және Бадахшан өңірлерін қоса алғанда 15 провинцияда Wi-Fi қызметін тоқтатқан болатын. Бұл 2021 жылдан бері Талибан билікке келгеннен кейінгі төртінші ірі бұғаттау.
Мәлімдемеде интернетті өшіру тек техникалық шара емес, цензура құралы екені атап өтілген. 2023 жылы билік YouTube арналарына лицензиялау енгізсе, 2024 жылы смартфондарды толықтай тыйым салуға тырысты.
Қазір интернетке тек мемлекеттік мекемелер мен дипломаттар жаңа провайдер арқылы қол жеткізе алады. Қалған азаматтарға арнайы рұқсат қажет, бұл бақылауды күшейтіп, цифрлық теңсіздікті тереңдетеді.
Интернеттің өшірілуі әсіресе әйелдер мен қыздарға ауыр тиді, өйткені онлайн-білім алу олардың жалғыз мүмкіндігі болатын. Мыңдаған студент пен оқытушы виртуалды сыныптардан ажыратылды.
Бұғаттау елдің шығысындағы жойқын жер сілкінісінен кейін гуманитарлық көмекті үйлестіруге де кедергі келтірді. Журналистер ақпаратты тексере алмай отыр, ал құқық қорғаушылар жағдайға уақтылы жауап бере алмайды.
Мәлімдеме авторлары мұндай шаралар экономиканы, білім беруді, гендерлік теңдікті және технологиялық дамуды ұзақ мерзімді зиянға ұшырататынын атап өтті.
Eurasian Digital Foundation және басқа да шамамен 70 ұйым бұл үндеуге қол қойып, халықаралық қауымдастықты бұғаттауды айыптауға және интернет байланысын қалпына келтіруге шақырды.
«40 миллион адамды цифрлық үнсіздікке қалдыруға болмайды», делінген #KeepItOn коалициясының мәлімдемесінде. Ұйым интернеттің барлық түрлерін дереу қалпына келтіріп, бұдан былайғы ерікті өшірулерді тоқтатуды талап етті.
Интернеттегі ақпаратқа қол жеткізу еркіндігі — адамның негізгі құқығы. Ол шамадан тыс шешімдердің құрбанына айналмауы тиіс. Соңғы оқиғалар сенімді әлсіретіп, тұрақсыздықты күшейтетін сәтсіз цифрлық саясаттың мысалына айналды.
Ақпаратқа қолжетімділікті шектеу мәселелерді шешпейді, керісінше ушықтырады. Сондықтан Eurasian Digital Foundation өз бастамасы shutdown.kz арқылы интернеттің өшірілуіне қарсы және әділ цифрлық реттеуді қолдайды. Интернет баршаға ашық әрі қолжетімді болуы керек.
