15.09.2025 17:14:00
Дата публикации
Цифрлық цензура енді бір мемлекеттің шекарасымен шектелмейді. 2018 жылы құрылған Geedge Networks компаниясы интернетті бақылау технологияларын шетелге белсенді түрде ұсынып, үкіметтерге онлайн кеңістікті қатаң қадағалауға арналған «Қытайдың Ұлы файрволының» коммерциялық нұсқасын жеткізуде.
Wired басылымының хабарлауынша, Geedge шешімдерінің негізінде Tiangou Secure Gateway (TSG) шлюзі жатыр. Ол ондаған миллион интернет-қосылымды өңдеуге қабілетті, деректер орталықтарында қолданылады және ұлттық инфрақұрылым деңгейіне дейін кеңейтіледі. Жүйе трафикті нақты уақытта сүзгіден өткізіп, бұғаттап, талдай алады.
Бұл жүйе deep packet inspection (DPI) әдісін және машиналық оқыту алгоритмдерін қолдана отырып, цензураны айналып өту әрекеттерін (мысалы, VPN арқылы) анықтайды. Бұл билікке тек қолжетімділікті шектеуге ғана емес, пайдаланушылардың тыйымды айналып өту әрекеттерін де бақылауға мүмкіндік береді.
Ерекше назар «күдікті» пайдаланушыларға аударылады. Жүйе олардың белсенділігі туралы деректерді жинайды: кірген сайттар, құпия сөздер, электронды хаттарға тіркелген файлдар және геолокация.
Geedge тек сүзгілеу құралдарын ғана емес, сонымен қатар толық бақылау технологияларын ұсынады. Жарияланған құжаттарда пайдаланушылар арасындағы байланыс графиктерін құру мүмкіндігі көрсетілген, бұл тұтас қауымдастықтарды бақылауға мүмкіндік береді.
Азия мен Африканың бірнеше елдерінің үкіметтері Geedge өнімдерін белсенді түрде сатып алуда. Компанияның бос орындары мемлекеттік саясат деңгейінде цифрлық бақылау жүргізіліп жатқан аймақтарға іссапарларды көрсетеді. Бұл цензура экспортына сұраныстың өсіп келе жатқанын дәлелдейді.
Компания өз өнімдерін «киберқауіпсіздік» және «қатерлерді азайту» құралдары ретінде көрсетеді.
Бұл деректерден кейін Amnesty International және Justice For Myanmar ұйымдарының екі ірі есебі жарияланды. Екеуі де Geedge-тің цифрлық құқықтарды бұзатын бақылау жүйелеріне қатысы бар екенін растады.
Amnesty Geedge технологиялары Пәкістандағы жаңа ұлттық файрволдың негізіне айналғанын сипаттайды. Ол VPN-ды бұғаттауға, хабарламаларды ұстап қалуға және пайдаланушылардың орналасқан жерін бақылауға мүмкіндік береді. Justice For Myanmar Мьянмадағы ұқсас тәжірибелерді құжаттады.
Бұл зерттеулер цензура экспортының кездейсоқ емес, жүйелі стратегия екенін көрсетеді. Қытай технологиялары коммерциялық пайда мен саяси ықпалды біріктіретін жаһандық қысым инфрақұрылымының бір бөлігіне айналуда.
Wired зерттеушілері Geedge өнімдерінің Мьянма, Пәкістан, Эфиопия және Қазақстанға экспортталғанын атап өтті. Бұл ақпаратты Amnesty International, InterSecLab, Justice For Myanmar, the Tor Project және басқа ұйымдар да қарастырған. Кейіннен Қазақстанның ЦДИАӨМ бұл ақпарат «шындыққа сәйкес келмейді» деп түсініктеме берді.
БҰҰ бірнеше рет интернетке қол жеткізуді адамның ажырамас құқығы деп атап өтті. Адам құқықтары жөніндегі кеңестің қарарларында еркін және тұрақты интернетке қол жеткізу пікір білдіру еркіндігі, ақпарат алу және қоғамдық өмірге қатысу үшін қажет екендігі айтылған.
2018 жылы БҰҰ Бас Ассамблеясы азаматтарды онлайн-мониторингке алуды айыптады. Делегаттар мемлекеттерді жеке өмірге еркін араласудан бас тартуға және компанияларды пайдаланушылардың құпиялылығын бұзатын іс-әрекеттерге мәжбүрлемеуге шақырды.
Wired басылымының хабарлауынша, Geedge шешімдерінің негізінде Tiangou Secure Gateway (TSG) шлюзі жатыр. Ол ондаған миллион интернет-қосылымды өңдеуге қабілетті, деректер орталықтарында қолданылады және ұлттық инфрақұрылым деңгейіне дейін кеңейтіледі. Жүйе трафикті нақты уақытта сүзгіден өткізіп, бұғаттап, талдай алады.
Бұл жүйе deep packet inspection (DPI) әдісін және машиналық оқыту алгоритмдерін қолдана отырып, цензураны айналып өту әрекеттерін (мысалы, VPN арқылы) анықтайды. Бұл билікке тек қолжетімділікті шектеуге ғана емес, пайдаланушылардың тыйымды айналып өту әрекеттерін де бақылауға мүмкіндік береді.
Ерекше назар «күдікті» пайдаланушыларға аударылады. Жүйе олардың белсенділігі туралы деректерді жинайды: кірген сайттар, құпия сөздер, электронды хаттарға тіркелген файлдар және геолокация.
Geedge тек сүзгілеу құралдарын ғана емес, сонымен қатар толық бақылау технологияларын ұсынады. Жарияланған құжаттарда пайдаланушылар арасындағы байланыс графиктерін құру мүмкіндігі көрсетілген, бұл тұтас қауымдастықтарды бақылауға мүмкіндік береді.
Азия мен Африканың бірнеше елдерінің үкіметтері Geedge өнімдерін белсенді түрде сатып алуда. Компанияның бос орындары мемлекеттік саясат деңгейінде цифрлық бақылау жүргізіліп жатқан аймақтарға іссапарларды көрсетеді. Бұл цензура экспортына сұраныстың өсіп келе жатқанын дәлелдейді.
Компания өз өнімдерін «киберқауіпсіздік» және «қатерлерді азайту» құралдары ретінде көрсетеді.
Бұл деректерден кейін Amnesty International және Justice For Myanmar ұйымдарының екі ірі есебі жарияланды. Екеуі де Geedge-тің цифрлық құқықтарды бұзатын бақылау жүйелеріне қатысы бар екенін растады.
Amnesty Geedge технологиялары Пәкістандағы жаңа ұлттық файрволдың негізіне айналғанын сипаттайды. Ол VPN-ды бұғаттауға, хабарламаларды ұстап қалуға және пайдаланушылардың орналасқан жерін бақылауға мүмкіндік береді. Justice For Myanmar Мьянмадағы ұқсас тәжірибелерді құжаттады.
Бұл зерттеулер цензура экспортының кездейсоқ емес, жүйелі стратегия екенін көрсетеді. Қытай технологиялары коммерциялық пайда мен саяси ықпалды біріктіретін жаһандық қысым инфрақұрылымының бір бөлігіне айналуда.
Wired зерттеушілері Geedge өнімдерінің Мьянма, Пәкістан, Эфиопия және Қазақстанға экспортталғанын атап өтті. Бұл ақпаратты Amnesty International, InterSecLab, Justice For Myanmar, the Tor Project және басқа ұйымдар да қарастырған. Кейіннен Қазақстанның ЦДИАӨМ бұл ақпарат «шындыққа сәйкес келмейді» деп түсініктеме берді.
БҰҰ бірнеше рет интернетке қол жеткізуді адамның ажырамас құқығы деп атап өтті. Адам құқықтары жөніндегі кеңестің қарарларында еркін және тұрақты интернетке қол жеткізу пікір білдіру еркіндігі, ақпарат алу және қоғамдық өмірге қатысу үшін қажет екендігі айтылған.
2018 жылы БҰҰ Бас Ассамблеясы азаматтарды онлайн-мониторингке алуды айыптады. Делегаттар мемлекеттерді жеке өмірге еркін араласудан бас тартуға және компанияларды пайдаланушылардың құпиялылығын бұзатын іс-әрекеттерге мәжбүрлемеуге шақырды.
